ตับอักเสบเกิดจากอะไร? สาเหตุ อาการ การป้องกัน และแนวทางรักษา

[siritidaphon]

ตับอักเสบเกิดจากอะไร? สาเหตุ อาการ การป้องกัน และแนวทางรักษา

โรค ตับอักเสบ (Hepatitis) คือภาวะที่เซลล์ตับเกิดการบาดเจ็บและอักเสบ ซึ่งทำให้การทำงานที่สำคัญของตับ เช่น การกำจัดสารพิษ การสร้างโปรตีน และการสร้างน้ำดี เกิดความผิดปกติ หากปล่อยให้มีการอักเสบเรื้อรัง (นานกว่า 6 เดือน) จะนำไปสู่ภาวะตับแข็งและมะเร็งตับได้

นี่คือรายละเอียดเกี่ยวกับสาเหตุ อาการ การป้องกัน และแนวทางรักษาโรคตับอักเสบ:

1. สาเหตุหลักของการเกิดตับอักเสบ

ตับอักเสบไม่ได้มีสาเหตุเดียว แต่แบ่งออกเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ตามตัวกระตุ้นที่ทำให้เซลล์ตับเสียหาย:

กลุ่มสาเหตุ                              ตัวกระตุ้น                            ผลกระทบต่อตับ

1. การติดเชื้อไวรัส   ไวรัสตับอักเสบ A, B, C, D, E   เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ชนิด B และ C มักทำให้เกิดตับอักเสบเรื้อรัง

2. สารพิษและยา   แอลกอฮอล์ (การดื่มหนัก), ยาบางชนิด (เช่น พาราเซตามอลเกินขนาด), สมุนไพร/อาหารเสริม   ทำลายเซลล์ตับโดยตรง ทำให้เกิดตับอักเสบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง

3. เมตาบอลิก   ไขมันพอกตับ (Non-Alcoholic Steatohepatitis: NASH) ที่เกิดจากโรคอ้วน เบาหวาน ไขมันสูง   ไขมันสะสมในตับจนเกิดการอักเสบเรื้อรัง

4. ภูมิคุ้มกัน   โรคตับอักเสบจากภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง (Autoimmune Hepatitis)   ภูมิคุ้มกันของร่างกายโจมตีและทำลายเซลล์ตับ


2. อาการและสัญญาณเตือน

ในระยะแรก ตับอักเสบมักเป็น "ภัยเงียบ" คือผู้ป่วยส่วนใหญ่อาจไม่มีอาการชัดเจน แต่เมื่อการอักเสบรุนแรงขึ้นหรือเข้าสู่ระยะเฉียบพลัน มักมีอาการดังนี้:

กลุ่มอาการ                                     อาการที่พบ
อาการทั่วไป                                   อ่อนเพลีย เหนื่อยล้าผิดปกติ, ไข้ต่ำ ๆ, ปวดเมื่อยตามตัว, ปวดข้อ
อาการระบบทางเดินอาหาร                   เบื่ออาหาร, คลื่นไส้, อาเจียน, จุกแน่นบริเวณใต้ชายโครงขวา
อาการบ่งชี้การทำงานของตับผิดปกติ   ตัวเหลือง/ตาเหลือง (ดีซ่าน), ปัสสาวะมีสีเข้มผิดปกติ, อุจจาระสีซีด


3. การป้องกันโรคตับอักเสบ

การป้องกันที่มีประสิทธิภาพที่สุดคือการจัดการกับปัจจัยเสี่ยงตามสาเหตุ:

สาเหตุที่ต้องการป้องกัน                วิธีการป้องกันที่สำคัญ

ไวรัสตับอักเสบ    ฉีดวัคซีน: ป้องกันไวรัสตับอักเสบ A และ B. สุขอนามัย: กินอาหารปรุงสุก สะอาด ล้างมือ. หลีกเลี่ยงการสัมผัสเลือด: ไม่ใช้เข็ม, มีดโกน, แปรงสีฟันร่วมกับผู้อื่น และมีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย

แอลกอฮอล์           งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ทุกชนิด หรือจำกัดปริมาณให้อยู่ในระดับที่ปลอดภัย
ไขมันพอกตับ   ควบคุมน้ำหนัก ด้วยการควบคุมอาหารและออกกำลังกายสม่ำเสมอ, รักษาโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงอย่างเคร่งครัด
ยาและสารพิษ   ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา: ไม่ซื้อยา อาหารเสริม หรือสมุนไพรมาทานเองโดยไม่จำเป็นหรือไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์


4. แนวทางการรักษา

การรักษาตับอักเสบจะต้องมุ่งเป้าไปที่การกำจัดหรือควบคุมสาเหตุที่ทำให้เกิดการอักเสบ:

ตับอักเสบจากไวรัส B และ C: ใช้ ยาต้านไวรัส เพื่อยับยั้งการเพิ่มจำนวนของเชื้อ โดยไวรัส C สามารถรักษาให้หายขาดได้ ส่วนไวรัส B มุ่งเน้นการควบคุมให้อยู่ในระดับที่ปลอดภัย

ตับอักเสบจากแอลกอฮอล์: หยุดดื่มแอลกอฮอล์ทันทีและตลอดไป คือการรักษาหลัก อาจมีการให้ยาเพื่อช่วยฟื้นฟูตับ

ตับอักเสบจากไขมันพอกตับ (NASH): การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต (ลดน้ำหนัก, ออกกำลังกาย, ควบคุมอาหาร) เป็นหัวใจสำคัญ อาจมีการใช้ยาเพื่อควบคุมโรคประจำตัวที่เกี่ยวข้อง

ตับอักเสบจากภูมิคุ้มกัน: ใช้ ยากดภูมิคุ้มกัน (เช่น สเตียรอยด์) เพื่อควบคุมไม่ให้ระบบภูมิคุ้มกันทำลายตับอีก

ตับอักเสบรุนแรง/ตับวาย: อาจจำเป็นต้องรักษาด้วยการ ปลูกถ่ายตับ

คำแนะนำ: ผู้ที่มีความเสี่ยงหรือมีอาการที่น่าสงสัย ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจเลือดหาค่าการทำงานของตับ (Liver Function Test) และตรวจหาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสมและทันท่วงทีค่ะ