doctor at home: แผลริมอ่อน (Chancroid/Soft chancre)

[siritidaphon]

doctor at home: แผลริมอ่อน (Chancroid/Soft chancre)

แผลริมอ่อน (ซิฟิลิสเทียม ก็เรียก) เป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่พบได้ประปราย


สาเหตุ

เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียชนิดหนึ่งที่มีชื่อว่า ฮีโมฟิลุสดูเครย์ (Hemophilus ducreyi)

ระยะฟักตัว 4-7วัน


อาการ

หลังได้รับเชื้อ 4-7 วัน จะมีตุ่มนูนแดง แล้วกลายเป็นแผลเล็ก ๆ ที่อวัยวะเพศ ลักษณะคล้ายแผลเปื่อย ขอบไม่แข็งและไม่เรียบ เรียกว่า แผลริมอ่อน เวลาเเตะถูกมักมีเลือดซิบ ๆ และรู้สึกเจ็บ มักมีหลายแผล ผู้ชายพบแผลที่ปลายองคชาต หนังหุ้มปลายองคชาต หรือถุงอัณฑะ ผู้หญิงพบแผลที่บริเวณแคมเล็ก หรือด้านนอกของอวัยวะเพศ (เช่น ต้นขา ขาหนีบ ทวารหนัก) หรือปากมดลูก

ผู้ป่วยอาจมีอาการเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ ถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระ และผู้หญิงอาจมีอาการตกขาว มีกลิ่นเหม็นร่วมด้วย

ต่อมาจะพบต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบบวมโตติดกันเป็นพืดและเจ็บ ลักษณะเป็นสีแดงคล้ำและนุ่ม อาจแตกเป็นหนองได้ ส่วนมากโตเพียงข้างเดียว บางรายอาจมีไข้ หนาวสั่น เบื่ออาหารร่วมด้วย

ถ้าไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง แผลจะลุกลามไปมาก บางรายอาจเป็นมากจนอวัยวะเพศชายแหว่งหายได้ คนไทยเราเรียกว่า โรคฮวบ


ภาวะแทรกซ้อน

อาจทำให้เป็นแผลดึงรั้งจนเกิดภาวะหนังหุ้มปลายองคชาตตีบ

ในรายที่เป็นรุนแรง อาจทำให้องคชาตเเหว่งหาย (โรคฮวบ)


การวินิจฉัย

แพทย์จะวินิจฉัยเบื้องต้นจากอาการ ประวัติการเจ็บป่วย และการตรวจร่างกาย ซึ่งมีสิ่งตรวจพบ ดังนี้

แผลที่อวัยวะเพศหลายแผล ลักษณะคล้ายแผลเปื่อย ขอบไม่แข็งและไม่เรียบ เวลาเเตะถูกมักมีเลือดซิบ ๆ และรู้สึกเจ็บ

อาจตรวจพบต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบบวมโตติดกันเป็นพืดและเจ็บ ลักษณะเป็นสีแดงคล้ำและนุ่ม อาจแตกเป็นหนอง

แพทย์จะทำการวินิจฉัยให้แน่ชัด โดยการนำหนองไปย้อมสี และส่องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ หรือนำไปเพาะเชื้อ


การรักษาโดยแพทย์

นอกจากแนะนำการปฏิบัติตัวสำหรับผู้ป่วยแล้ว แพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะขนานใดขนานหนึ่ง เช่น

    อีริโทรไมซิน ครั้งละ 500 มก. วันละ 3 ครั้งนาน 7 วัน
    อะซิโทรไมซิน 1 กรัม กินครั้งเดียว
    ไซโพรฟล็อกซาซิน 500 มก. กินวันละ 2 ครั้ง 3 วัน
    เซฟทริอะโซน (ceftriaxone) 250 มก. ฉีดเข้ากล้ามครั้งเดียว

สำหรับผู้ที่มีต่อมน้ำเหลืองอักเสบกลายเป็นฝีหนอง แพทย์จะทำการผ่าระบายหนอง หรือใช้เข็มเจาะดูดเอาหนองออก

ผลการรักษา หลังให้ยาปฏิชีวนะ มักจะหายเป็นปกติได้ใน 1-2 สัปดาห์


การดูแลตนเอง

หากสงสัย เช่น มีแผลที่อวัยวะเพศ ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบบวมโตและเจ็บ ควรปรึกษาแพทย์

เมื่อตรวจพบว่าเป็นแผลริมอ่อน ควรดูแลตนเอง ดังนี้

    รักษา กินยา และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์
    ติดตามรักษากับแพทย์ตามนัด
    งดการมีเพศสัมพันธ์จนกว่าจะหาย


ควรกลับไปพบแพทย์ก่อนนัด ถ้ามีลักษณะข้อใดข้อหนึ่ง ดังต่อไปนี้

    ดูแลรักษาแล้วอาการไม่ทุเลา 
    ขาดยา ยาหาย หรือกินยาไม่ได้
    มีอาการที่สงสัยว่าเป็นผลข้างเคียงจากยาหรือแพ้ยา

การป้องกัน

หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อ ถ้าจะหลับนอนกับผู้ที่เป็นกลุ่มเสี่ยงต่อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ควรใช้ถุงยางอนามัย และฟอกล้างสบู่ทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์


ข้อแนะนำ

1. โรคนี้บางครั้งอาจแยกออกจากซิฟิลิสไม่ชัดเจน ถ้ารักษาแล้วไม่ดีขึ้น หรือสงสัยเป็นซิฟิลิส ควรแนะนำผู้ป่วยไปโรงพยาบาล

2. แม้ว่าอาการจะหายดีแล้ว หลังจากวันที่รับการรักษา 3 เดือน ผู้ป่วยก็ควรเจาะเลือดตรวจวีดีอาร์แอลและเชื้อเอชไอวี เพื่อให้แน่ใจว่าไม่ได้เป็นซิฟิลิสหรือติดเชื้อเอชไอวีร่วมด้วย

3. ควรรักษาแผลเฉพาะที่โดยใช้น้ำเกลือชะล้าง ไม่ต้องใส่ยาอะไรทั้งสิ้น ไม่ควรใช้เพนิซิลลิน หรือซัลฟาใส่แผล เพราะอาจทำให้แพ้ได้ง่าย

4. ผู้หญิงบางรายที่เป็นโรคนี้อาจไม่แสดงอาการผิดปกติใด ๆ แต่สามารถแพร่เชื้อให้ผู้อื่นได้ หากสงสัย เช่น มีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่เป็นโรคนี้ ควรปรึกษาแพทย์

5. ในรายที่เป็นโรคเอดส์ร่วมด้วย การรักษาแผลริมอ่อนอาจไม่ได้ผล หรือต้องใช้ยารักษาเป็นเวลานานกว่าปกติ