กระชายสกัด: "กระชาย" สมุนไพรไทยใช้รักษาโรคอะไรได้บ้าง ?

[siritidaphon]

กระชายสกัด: "กระชาย" สมุนไพรไทยใช้รักษาโรคอะไรได้บ้าง ?

อีกหนึ่งสมุนไพรยอดฮิตที่นำมาใช้ในวงการแพทย์แผนไทย เพื่อเป็นส่วนประกอบในยาบรรเทาและรักษาโรคก็คือกระชาย เนื่องจากกระชายเป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณในการรักษาโรคต่าง ๆ ได้ ซึ่งหากคุณกำลังสนใจเรื่องราวเกี่ยวกับกระชาย ไม่ว่าจะเป็น กระชายขาว กระชายเหลือง กระชายดำ กระชาย มีความแตกต่างอย่างไร ? เหมือนกันไหมแต่ละชนิดมีประโยชน์อย่างไรบ้าง ?

บทความนี้เราอยากจะพาคุณไปรู้จักกับกระชายสมุนไพร ที่เต็มไปด้วยประโยชน์มากมายนี้ให้มากขึ้น เพราะในปัจจุบันกระชายก็ได้มาเป็นส่วนหนึ่งในตัวยาหลากรูปแบบ เพื่อที่คุณจะได้นำความรู้ไปเป็นแนวทางไปในการดูแลตนเอง หรือนำความรู้มาเป็นไอเดียในการนำกระชายมาแปรรูปเพื่อเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ต่อไป

 
รู้จักกระชาย

กระชาย เป็นพืชสมุนไพรที่ปลูกเลี้ยงกันในประเทศจีนและเอเชียตะวันออกเฉียง จัดเป็นพืชตระกูลไม้ล้มลุก มีสีน้ำตาลอ่อน ลักษณะเป็นเหง้าสั้น แตกหน่อได้ และมีรากกลมอวบ โดยลำต้นมีความยาวประมาณ 4 -10 เซนติเมตร เชื่อว่าหลายคนอาจจะไม่ทราบว่านอกจากชื่อ กระชาย สมุนไพรชนิดนี้ยังมีชื่ออื่น ๆ อีก อย่างเช่น ว่านพระอาทิตย์ (กรุงเทพมหานคร), จี๊ปู, ซีฟู, เปาซอเร๊าะ, เป๊าสี่, เป๊าะสี่, ระแอน, เป๊าะซอเร้าะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), ละแอน (ภาคเหนือ), ขิงจีน, กระชายดำ, กะแอน, และขิงทราย (มหาสารคาม)

     ส่วนในวงการแพทย์แผนไทยยังเรียกกระชายว่าเป็น โสมไทย นอกจากชื่อเรียกของกระชายที่มีหลากหลายแล้ว ยังมีหลายชนิดด้วย ได้แก่ กระชายดำ กระชายแดง และกระชายเหลือง แต่บ้านเรานิยมใช้เป็นกระชายเหลืองในการนำมาเป็นส่วนประกอบในอาหาร ไม่ว่าจะเป็น แกง และผัดต่าง ๆ
 
ลักษณะของกระชาย

ต้นกระชาย

ลำต้นกระชายจะมีความสูงประมาณ 9 เซนติเมตร โดยลำต้นส่วนกลางจะเป็นแกนแข็งมีกาบ หรือโคนใบหุ้มเล็กน้อย


รากกระชาย

ราก บางคนเรียกว่า นมกระชาย โดยรากของกระชายจะมีลักษณะกลม ๆ เล็ก ๆ มีสีน้ำตาล ส่วนของรากจะมีรสชาติที่เผ็ดร้อน และขมเล็กน้อย ซึ่งรสชาติของรากจะมีรสเผ็ดร้อนขม คุณสมบัติในการรักษาโรคคล้ายโสม ได้แก่ บำรุงความรู้สึกทางเพศ กระชุ่มกระชวย นำมาเป็นยาอายุวัฒนะ

 
ใบกระชาย

ใบของกระชายจะมีก้านใบแทงขึ้นจากหัวในดิน โดยมีขนาด 7-9 เซนติเมตร และมีความยาว 30 - 35 เซนติเมตร และตัวใบจะมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ใบกระชายมีรสชาติเฝื่อน ๆ สามารถใช้รักษาโรคในปาก บำรุงธาตุ และถอนพิษต่าง ๆ ได้


ดอกกระชาย

ดอกของกระชายจะเป็นช่อดอกมีความยาวประมาณ 5 เซนติเมตร ลักษณะเป็นท่อ มีขน โคนเชื่อมติดกัน แต่ละดอกจะมีใบประดับ 2 ใบ มีสีขาวหรือสีขาวอมชมพูอ่อน ๆ และมีสีม่วง


ผลกระชาย

ผลของกระชาย จะมี 3 พู ในพูจะมีเมล็ดภายใน แม้แก่เต็มที่ก็ยังไม่แตกออก ทำให้การปลูกกระชายด้วยการเพาะเมล็ดนั้นทำได้ยาก การปลูกกระชายจึงนิยมใช้เหง้าในการปลูกมากกว่าการใช้ผล



ประเภทของกระชาย
 

กระชายเหลือง

กระชายเหลืองเป็นกระชายชนิดเดียวกันกับกระชายขาว เนื่องจากมีฤทธิ์ร้อนและลักษณะที่คล้ายกัน คนไทยนิยมรับประทานกระชายเหลืองกันเป็นประจำ เพราะเรามักนำกระชายเหลืองมาเป็นส่วนผสมหลักในเครื่องแกงต่าง ๆ


กระชายดำ

บางคนอาจเรียกว่า โสมกระชาย หรือ โสมไทย เพราะกระชายดำมักถูกนำมาใช้เป็นส่วนผสมในยารักษาโรค โดยเฉพาะในด้านการเพิ่มสมรรถภาพเพศชาย เนื่องจากมีฤทธิ์ช่วยให้กล้ามเนื้อคลายตัว ส่งให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงอวัยวะเพศได้มากขึ้น และในผู้หญิงยังช่วยปรับสมดุลฮอร์โมนเพศหญิง ทำให้ประจำเดือนมาเป็นปกติอีกด้วย


กระชายแดง

กระชายแดงมีสีเหลืองคล้ายกับกระชายเหลือง แต่กระชายแดงจะมีสีเหลืองออกสีแกมส้มมากกว่า คุณประโยชน์และสรรพคุณของกระชายแดง มีทั้งบรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อ บำรุงระบบประสาท จึงมักถูกนำมาใช้เป็นยาอายุวัฒนะ เพราะสามารถแก้โรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ ได้